XẠ ĐEN

    Xạ đen: Cây thuốc “vàng” của làng đông y Việt Nam

    Đặc điểm cây xạ đen  

    Cây xạ đen là một trong những nguồn dược liệu quý không chỉ tại Việt Nam mà còn trên nhiều quốc gia trên thế giới. Cây xạ đen có thể có nhiều tên gọi khác nhau như là dây gối, quả nâu, bách vạn hoa, cây bách giải tùy vào từng vùng. 

    Có hai loại lá tròn và lá dài hình răng cưa.

    Tên khoa học: Celastrus hindsii.

    Thuộc họ dây gối – Celastraceae.

    Ở nước ta, cây xạ đen mọc tự nhiên ở những nơi có điều kiện khí hậu mát mẻ, đặc biệt là trong vùng núi ở các tỉnh phía Bắc như Hòa Bình. 

    Thành phần hóa học

    • Các polyphenol: rutin, kaempferol 3-rutinoside, axit rosmarinic, axit lithospermic và axit lithospermic B.
    • Các sesquiterpene và triterpene: estar agarofuran sesquiterpene, 1b, 2b, 6a, 15b-tetracetoxy-8b, 9a-dibenzoyloxy-b-dihydro agarofuran (celahin D), axit glucosyringic, emarginatine E, loranthol, lupenone, friedelinol, celasdin-A, celasdin-C, celasdin-B, cytotoxic.maytenfolone-A…
    • Các nhóm hợp chất khác như flavonoid, quinon, tanin, axit amin…

    Công dụng của Xạ đen

    Về mặt dược lý, xạ đen có tác dụng:

    #1: Chống khối u

    Các hợp chất Flavonoid, polyphenol, quinone có trong xạ đen khi kết hợp với nhau có chung một công dụng là tiêu diệt tế bào ung thư, ức chế sự phát triển và nhân lên của tế bào ung thư.

    Tác dụng chống ung thư đã được chứng minh trong  “Nghiên cứu thành phần hoá học, đánh giá hoạt tính sinh học của một số hợp chất chính phân lập được từ cây Xạ đen tại tỉnh Hoà Bình. Thử nghiệm tạo chế phẩm làm thực phẩm chức năng từ các cao chiết tiềm năng” 

    #2: Chống oxy hóa

    Các hoạt chất trong cây đều có khả năng chống gốc tự do và làm giảm tác hại của gốc tự do với tế bào.

    #3: Chống nhiễm khuẩn

    Đặc biệt, hợp chất saponin triterpenoid trong xạ đen có khả năng bảo vệ cơ thể trước tác nhân vi khuẩn xâm nhập.

    Về mặt đông y, cây xạ đen có những tác dụng sau:

    • Tăng cường khả năng giảm độc, tiêu viêm, giảm tiết dịch,… hỗ trợ chữa các bệnh về viêm nhiễm.
    • Tăng miễn dịch và nâng cao sức đề kháng cho cơ thể, chống lại bệnh tật, sử dụng để bảo vệ sức khỏe.
    • Ngăn ngừa sự phát triển của các khối u ác tính, giảm kích thước và kiểm soát các khối u hiệu quả nhờ khả năng chống oxy hóa, từ đó ngăn chặn tế bào ung thư.
    • Hỗ trợ điều trị các bệnh tiểu đường, máu nhiễm mỡ, cao huyết áp; chữa mụn nhọt và lở ngứa cũng như điều trị chứng mất ngủ,…

    Một số lưu ý khi dùng lá xạ đen

    Sau đây là một số lưu ý khi ta sử dụng lá xạ đen tươi để đạt hiệu quả tốt nhất:

    • Nên dùng nồi đất để đun sắc nước lá xạ đen. Ta không nên dùng nồi kim loại bởi vì khi đun nó sẽ tạo ra phản ứng làm giảm đi công dụng của loại thảo dược này.
    • Không nên ăn rau muống khi đang dùng xạ đen để trị bệnh. Bởi vì rau muống sẽ làm giảm hiệu quả của xạ đen.
    • Không nên sử dụng xạ đen khi phụ nữ mang thai và cho con bú, trẻ nhỏ.
    • Đặc biệt không được dùng những chất kích thích hoặc rượu bia để đảm bảo xạ đen đạt hiệu quả tối đa.
    • Có thể đối với những người lần đầu uống nước sắc lá xạ đen sẽ không quen vì nó có vị đắng chát. Bệnh nhân có thể giảm lượng xạ đen khi sắc nước. Hoặc có thể pha loãng trà bằng nước lọc thông thường.